همه چیز درباره سقف تیرچه بلوک

تامین و ساخت سقف و سرپناه همواره یکی از دغدغه‌های اصلی بشر بوده است. در طول تاریخ، انسان‌ها روش‌های متعددی را برای ایجاد این فضاهای محافظتی آزموده‌اند. یکی از پیچیده‌ترین و زمان‌برترین مراحل در ساخت، طراحی و اجرای سقف‌هاست. نوع سقف مورد استفاده، بسته به اسکلت و ساختار ساختمان، می‌تواند به دو دسته بتنی و فولادی تقسیم شود.

تیرچه و بلوک، یکی از انواع سقف‌های بتنی، در صنعت ساختمان‌سازی بسیار رایج است. این سیستم به‌طور ویژه برای ساخت سازه‌های چند طبقه طراحی شده و به‌عنوان یک دال یک‌طرفه عمل می‌کند. سقف تیرچه و بلوک مسئول انتقال نیروهای افقی و قائم، ناشی از بارهای اضافی نظیر باد و زلزله، به سایر بخش‌های سازه است. در این سیستم، بلوک‌های توخالی از بتن یا سفال به‌منظور کاهش بار وارد شده و ایجاد فضای مناسب بین تیرچه‌ها به کار می‌روند.

سقف تیرچه و بلوک به‌عنوان یکی از پرکاربردترین روش‌های ساخت سقف در صنعت ساختمان، شامل دو بخش اصلی است: تیرچه‌های فرعی که به‌عنوان تیر عمل می‌کنند و بلوک‌هایی که فضای خالی میان تیرچه‌ها را پر می‌نمایند.

تاریخچه سقف تیرچه بلوک

تاریخچه ساخت سقف تیرچه بلوک، فصلی نوین در صنعت ساختمان‌سازی گشوده است. این روش، که حدود هفتاد سال پیش به عرصه ساخت و ساز معرفی شد، در ایران قدمتی چهار دهه‌ای دارد. اگر به معماری ساختمان‌های پنجاه سال پیش در کشورمان نگاهی بیندازید، خواهید دید که اکثر سقف‌ها به‌صورت طاق ضربی طراحی شده بودند.

با گذشت زمان و پیشرفت‌های علمی در مهندسی عمران و ساختمان، روش طاق ضربی به تدریج کنار گذاشته شد و جای خود را به سیستم مدرن تیرچه بلوک داد. مزایای فراوان این روش، از جمله سرعت در اجرا و کاهش هزینه‌ها، موجب شده است که امروزه تیرچه بلوک به‌عنوان گزینه‌ای محبوب و پراستفاده در ساخت سقف‌های ساختمان‌ها به شمار آید.

انواع سقف تیرچه بلوک

سقف‌های تیرچه بلوک به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: تیرچه‌های بتنی و تیرچه‌های فولادی. هر یک از این دسته‌ها مدل‌های متنوعی دارند که از نظر اجرایی، کاربردی و نوع بلوک مورد استفاده تفاوت‌های قابل توجهی را به نمایش می‌گذارند.

تیرچه بتنی

در کشور ما، تیرچه‌های بتنی به عنوان رایج‌ترین نوع سقف‌های تیرچه بلوک شناخته می‌شوند و معمولاً با قالب‌های فلزی (موقت) یا سفالی (دائمی) ساخته می‌شوند. این تیرچه‌ها از بتن و آرماتورهای فولادی تشکیل شده‌اند و به صورت پیش‌ساخته به کار می‌روند. برای ساخت آن‌ها، آرماتورها به خرپای با مقاومت ایستایی بالا متصل می‌شوند. سقف‌های بتنی، که از نظر اقتصادی بسیار به صرفه هستند، به طور خاص در قسمت‌هایی که نیاز به فولادهای کششی دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرند و مصرف آن‌ها به طور روزافزون در حال افزایش است.

تیرچه کرومیت یا فلزی

تیرچه‌های کرومیت، از ورق‌های فلزی با دو بال در قسمت‌های تحتانی و فوقانی ساخته شده‌اند. این نوع تیرچه‌ها به خاطر سرعت بالای اجرای سقف، مناسب پروژه‌هایی هستند که نیاز به تسریع در زمان دارند. طول این تیرچه‌ها معمولاً حدود 6 متر است و وزن آن‌ها به حدود 10 کیلوگرم می‌رسد.

تیرچه صنعتی

تیرچه‌های صنعتی یا مکانیزه، از خرپای فلزی تشکیل شده‌اند که در آن‌ها میلگردهای برشی از طریق جوش به آرماتورهای تحتانی و فوقانی متصل می‌شوند. قیمت این تیرچه‌ها بر اساس طول و عرض آن‌ها محاسبه می‌شود و به همین دلیل، طول و عرض برش خورده تأثیر مستقیم بر هزینه نهایی دارد.

تیرچه‌های پیش‌تنیده

تیرچه‌های پیش‌تنیده، دارای مقطع سپری شکل هستند و به صورت پیش‌تنیده شده به بازار عرضه می‌شوند. در این نوع تیرچه‌ها، میلگردهای تحتانی از قبل توسط دستگاه‌های مخصوص کشیده شده‌اند و تا زمانی که بتن کاملاً سخت شود، در همان حالت قرار می‌گیرند.

این تنوع در انواع تیرچه بلوک، به مهندسان و پیمانکاران این امکان را می‌دهد که با توجه به نیاز پروژه و شرایط خاص، بهترین گزینه را انتخاب کنند.

مزایا استفاده از سقف تیرچه بلوک در ساختمان

مزایای استفاده از سقف تیرچه بلوک در ساختمان‌ها به شرح زیر است:

• سرعت اجرا: استفاده از بلوک‌های بتنی به‌عنوان تیرچه‌های سقف، اجرای سریع و ساده‌تری را فراهم می‌آورد. با ابعاد استاندارد و نصب آسان این بلوک‌ها، سرعت در ساخت و ساز به‌طور قابل توجهی افزایش می‌یابد.
• کاهش هزینه‌ها: این روش با بهره‌گیری از بلوک‌های بتنی که نسبت به سایر مواد ساختمانی ارزان‌تر هستند، هزینه‌های ساخت و نصب را به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهد.
• امکانات بالا: طراحی خاص و ساختار مؤثر سقف تیرچه بلوک، آن را با مزایای فراوانی چون مقاومت بالا در برابر بارهای زنده و مرده، طول عمر طولانی، عایق‌بندی مؤثر صوتی و حرارتی و انطباق با استانداردهای ساختمانی مجهز می‌کند.
• انعطاف‌پذیری: سقف تیرچه بلوک به دلیل ساختار خود، انعطاف‌پذیری بالایی را ارائه می‌دهد و قابلیت انجام تغییرات و اصلاحات در ساختمان را با سهولت فراهم می‌آورد.

معایب سقف تیرچه بلوک

سقف تیرچه و بلوک، با تمامی مزایای خود، از برخی معایب نیز بی‌بهره نیست:

1. محدودیت در دهانه‌های بزرگ: این نوع سقف برای دهانه‌های وسیع مناسب نیست و برای فاصله‌های بیش از 8 متر به پشتیبانی بیشتری نیاز دارد.
2. کاهش مقاومت در زلزله: اگر مقطع تیرچه‌ها باریک باشد، مقاومت سقف در برابر حوادثی مانند زلزله کاهش می‌یابد.
3. کیفیت متغیر: با توجه به پیش‌ساخته بودن تیرچه‌ها در کارگاه‌ها، ممکن است نظارت کافی بر کیفیت ساخت در برخی مواقع وجود نداشته باشد.
4. امکان شکستگی پاشنه: در مواردی، پاشنه تیرچه ممکن است دچار شکستگی شود، که بر استحکام کلی سقف تأثیرگذار است.

این معایب، هرچند قابل توجه‌اند، اما با رعایت استانداردهای ساخت و نظارت دقیق می‌توان به حداقل رساند.

 عملکرد سقف تیرچه بلوک

سقف تیرچه و بلوک به‌طور گسترده در ساخت سازه‌های مختلف، از جمله ساختمان‌های فلزی، آجری و بتنی مسکونی و اداری، به‌کار می‌رود. این سیستم به‌طور خاص در ساخت سقف‌ها کاربرد دارد که در آن سطح زیرین سقف به‌طور کامل مسطح شده و آماده برای اندودکاری می‌شود.

این فرآیند به دو روش اصلی انجام می‌شود: نخست، با نصب سقف کاذب بر روی سطح زیرین و دوم، با پر کردن فضاهای خالی میان پشت‌بندها با مصالح سبک. این مصالح، علاوه بر پر کردن فضای خالی، نقش مهمی در عایق‌بندی حرارتی نیز ایفا می‌کنند. حتی در صورت تخریب این مصالح، هیچ خللی در عملکرد کلی سقف ایجاد نمی‌شود و روند اجرایی سقف به‌درستی ادامه می‌یابد.