حوزه تولید فولاد مجموعه ای شگفت انگیز از محصولات مختلف را در خود جای داده است که هر کدام ویژگیهای منحصربهفرد خود را دارند. ورق سیاه یکی از این محصولات است؛ که جایگاهی کلیدی و مهم در این حوزه دارد. اگرچه این ورقها خیلی اوقات نادیده گرفته شده است و کسی از کاربردهای آن چندان مطلع نیست، ولی بهدلیل خواص استثنایی و قابلیت تطبیقپذیری بالایی که دارند، نقشی حیاتی را در صنایع مختلف ایفا میکنند. در این مقاله قصد داریم پاسخ این سوال که ورق سیاه چیست؟ بدهیم و اطلاعات بیشتری در مورد آنها با شما به اشتراک بگذاریم. پس تا انتهای این مقاله همراه پیوان باشید.
ورق سیاه چیست؟
ورق سیاه فولادی یکی از محصولات حاصل از عملیات حرارتی نورد گرم میباشد. این محصول که با نامهای ورق گرم یا فولاد نورد گرم هم شناخته میشود، یکی از عمدهترین محصولات کارخانههای بزرگ فولاد است. نورد گرم یکی از فرایندهای فلزکاری است که در آن اسلبهای فولادی را تا دمای بالاتر از ۹۳۰ درجه سانتیگراد گرم میکنند. این فولادها سپس از غلتکهای مختلفی عبور میکنند که باعث فشرده شدن آنها میشود و به شکل ورقهای تخت درمیآیند. نام محصول به دست آمده، ورق سیاه است. اهمیت ورقهای سیاه در استحکام، دوام و تطبیقپذیری استثنایی آنها نهفته است. این ورقها کاربردهای گستردهای در ساختوساز، تولید خودرو، تولید ماشینآلات و حتی لوازم خانگی دارند. انعطافپذیری ورق سیاه باعث تبدیل شدن آن به یک گزینه ایدهآل در ساخت سازهها، ماشینآلات صنعتی و طیف گستردهای از کاربردهای دیگر شده است. ورق سیاه بهصورت کلی در ۲ نوع St37 و St52 تولید میشود. که هرکدام ویژگیهای خاصی دارند:
- ورق St37: این مدل کمکربن و بیآلیاژ است و فولاد نرم هم به آن میگویند. به دلیل جوشپذیری بالا و استحکام زیادی که دارد در ساختمانسازی بسیار کاربرد دارد.
- ورق St52: به دلیل داشتن کربن بیشتر نسبت به ورق St37، استحکام کششی و مقاومت در برابر ضربه بالاتری را دارد. این ورقها همچنین آلیاژی بوده و عناصری مانند منگنز، مس، نیکل و سیلیسیوم در آن موجود استن که همین موضوع باعث افزایش مقاومت آنها در برابر خوردگی، شکلپذیری و قابلیت فرمپذیری خواهد شد. در مقالهای جداگانه به موضوع تفاوت ورق st37 و st52 پرداختهایم.
بررسی خصوصیات ورق سیاه
شیوه خاص تولید ورق فولادی سیاه باعث میشود که ویژگیهای خاص و متمایزی نیز داشته باشند. بحث در مورد خواص فیزیکی و مکانیکی ورق سیاه خارج از حوصله این مقاله است، بنابراین، بعضی از خصوصیات ورق سیاه را در اینجا به شکل بسیار مختصر و تیتروار مرور میکنیم:
- رنگ تیره
- چکشخواری و شکلپذیری بالا
- مقرون به صرفه بودن تولید
- استحکام و دوام بالا
- قابلیت جوشپذیری
- یکپارچگی ساختاری بالا
- مقاومت پایین در برابر خوردگی و زنگزدگی
- سطح غیر صاف و پرداختنشده
ابعاد ورق سیاه موجود در بازار
پیش از خرید هر ورق، باید ابعاد آن را با توجه به کاربردی که در نظر دارید انتخاب نمایید. اگر نمیدانید کدام طول، عرض و ضخامت مناسب شما است، پیشنهاد میکنیم این بخش از مقاله را با دقت بیشتری مطالعه کنید. ورق سیاه محصولی است که به صورتهای مختلف تولید میشود همچنین دارای ابعاد گوناگونی میباشد. این کارخانهها محصولات خود را با برندهای متفاوتی عرضه میکنند. ورق سیاه محصولی است که به دو شکل برش خورده و رولی به بازار ارائه میشود. که در زیر توضیحات تکمیلی ارائه شده است:
- ورقهای رولی: این مدل برش نخوردهاند و برای صنایعی که از این محصولات به صورت عمده استفاده میکنند، مناسبتر است. ابعاد ورقهای رولی به طور معمول، تنها به شکل ضخامت و عرض بیان میشود. ورقهای برش خورده فروش بیشتری دارند. این محصولات به دلیل اینکه سادهتر مورد استفاده قرار میگیرند و خرید و فروش خرده آنها راحت تر است، مشتریان بیشتری دارند، از این رو بخش بزرگی از ظرفیت کارخانهها به ارائه این ورقها اختصاص داده شده است.
- ورقهای برش خورده: برای این مدل نیاز است طول آنها نیز بیان شود. نکته مهمی که باید در نظر داشته باشید این است که اکثر سایتهایی که ابعاد ورق سیاه برش خورده را ارائه میکنند، از واحد میلی متر استفاده میکنند.
ورق سیاه 2 میل یکی از کاربردیترین ورقهای سیاه است که در ایران تولید میشود. کارخانههای بسیاری هستند که این محصول را ارائه میکنند. البته ورقهای ۲ میل به صورت وارداتی نیز در بازار وجود دارد. با این حال این ورقها را تنها به صورت رولی در دسترس خریداران قرار دارد. برخی از کارخانههای داخلی نیز به دلیل نداشتن تجهیزات برش ورق سیاه، این محصول را تنها به صورت رولی ارائه میکنند. ورق سیاه دو میل برش خورده در عرضی بین ۱۰۰۰ تا ۱۲۵۰ و طولی بین ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ به بازار ارائه میشوند. اگر این محصول را به صورت رولی تهیه نمایید، میتوانید آن را با عرضی بین ۱۰۰۰ تا ۱۲۵۰، دقیقاً همانند نوع برش خورده آن تهیه کنید. از جمله ضخامتهای دیگری که در جدول ابعاد ورق سیاه به آنها اشاره کردیم میتوان به ۲.۲، ۲.۳، ۲.۳۵، ۲.۵، ۲.۸، ۳، ۳.۲، ۳.۵، ۳.۸، ۴، ۵، ۶،۸، ۱۰، ۱۲، ۱۵، ۲۰، ۲۵، ۳۰، ۳۵، ۴۰، ۴۵، ۵۰، ۵۵، ۶۰، ۷۰، ۸۰، ۹۰ و ۱۰۰ میلی متر اشاره کرد.
ورقهای سیاه که دارای ضخامت ۲.۲ میلی متر هستند، تنها با عرض رول ۶۰۰ و صفحه برش خورده ۱۲۵۰ در بازار موجود است. این در حالی است که ورقهای ۲.۳۵ نیز با همین ابعاد به بازار ارائه میشوند. ورقهای سیاه ۲.۵ میلی متری را نیز با عرض ۱۰۰۰ و طول ۲۰۰۰ به صورت برش خورده تولید میشود. ورقهای ۲.۸ میلی متری را نیز تنها به صورت رولی و با عرض ۱۰۰۰ قابل تهیه هستند. ورقهای سه میل برش خورده با عرضی بین ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ و طول ۲ تا ۶ هزار به بازار ارائه میشوند. این در حالی است که همین ضخامت را اگر بخواهید به صورت رولی تهیه کنید، عرضی بیشتر از ۱۵۰۰ میل به شما ارائه نخواهد شد. ورقهای ۴ میل نیز اندازههایی در همین حدود دارند. به طور کلی میتوان گفت اندازههای عرض بین ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ شایعترین اندازه برای ورقهای سیاه هستند. همه اینها در حالی است که طول عمده این ورقها گاه به ۶۰۰۰ میلی متر نیز میرسد. در ادامه نمونه جدولی برای ابعاد ورق سیاه به شما ارائه می دهیم:
جدول ابعاد ورق سیاه
ردیف | طول (mm) | عرض (mm) | ضخامت |
---|---|---|---|
1 | 2000 | 1000 | 2 |
2 | 2000 | 100 | 3 |
3 | 2000 | 1000 | 4 |
4 | 2000 | 1000 | 5 |
5 | 2000 | 1000 | 6 |
6 | 6000 | 1500 | 8 |
7 | 6000 | 1500 | 10 |
8 | 6000 | 1500 | 12 |
9 | 6000 | 1500 | 15 |
10 | 6000 | 1500 | 20 |
وزن ورق سیاه
وزن ورق سیاه بسته به ضخامت و ابعاد آن متفاوت است. برای مثال، ورق سیاه با ضخامت یک میلیمتر و ابعاد یک متر مربع حدوداً 7.85 کیلوگرم وزن دارد. اما برای دقت بیشتر، بهتر است با استفاده از فرمولهای محاسباتی و دستورالعملهای تولیدکننده ورق، وزن دقیق آن را محاسبه کنید. این سایت میتواند در زمینه محاسبه وزن ورق به صورت آنلاین به شما کمک کند. ضمن اینکه اگر دنبال یک منبع معتبر داخلی هستید جدول وزن ورق سیاه پیوان بههمین منظور برای شما آماده شده است.
بررسی انواع ضخامت ورق سیاه
موضوع ضخامت این ورقها را باید یکی از مهمترین عواملی بدانیم که در هنگام خرید این محصول باید به آن توجه داشت چرا که تقریباً بیشترین تاثیر را هم روی قیمت ورق سیاه میگذارد. ضخامت این ورقهای فولادی بر روی کاربرد و کارایی آنها نیز تأثیر مستقیمی دارد. علاوه بر این، گرید ورق سیاه هم بر اساس همین ویژگی دستهبندی و تقسیم میشود.
ضخامت ورق سیاه معمولاً از ۲ میلیمتر شروع میشود و تا ۱۰۰ میلیمتر نیز میرسد. ورق های سیاه با ضخامتهای پایینتر، مانند ۲ میلیمتر، معمولاً برای کاربردهایی مانند ساخت سقف، دیوار و سازههای سبک استفاده میشوند. ورق های سیاه با ضخامتهای بالاتر، مانند ۱۰۰ میلیمتر، معمولاً برای کاربردهایی مانند ساخت سازههای سنگین، مخازن و صنایع نفت و گاز استفاده میشوند. البته، ضخامت آنها به نوع و شکل تحویل نیز بستگی خواهد داشت. برای مثال، کلافهای ورق سیاه که به شکل رول شده ارائه میشوند، ضخامتی نهایتاً برابر با ۱۵ میلیمتر دارند و نمونههای ضخیمتر به شکل شیت و فابریک ارائه میشوند. در جدول زیر ۴ مورد از پرکاربردترین انواع ورق سیاه و ویژگیهای آنها را بررسی کردهایم.
نوع ورق سیاه |
ضخامت |
عرض (به میلیمتر) |
کاربرد |
مدل ST37 |
۲ تا ۱۰۰ میلیمتر |
۱۰۰۰، ۱۲۵۰، ۱۵۰۰ و ۲۰۰۰ |
ساختمانسازی، سولهسازی، ساخت پروفیل |
مدل ST52 |
تا ۵۰ میلیمتر |
۱۵۰۰ |
شاسی ماشین، ساخت پل |
مدل HB |
۴ میلیمتر |
۱۲۵۰ تا ۱۲۰۰ |
– |
مدل HC |
۵ و ۶ میلی متر |
۱۳۰۰، ۱۳۵۰، ۱۴۰۰، ۱۴۲۰ |
– |
کاربرد ورق سیاه چیست؟
این ورقها در طیف وسیعی از صنایع کاربردی گسترده دارند و به عنوان ستون فقرات محصولات و سازههای مختلف عمل میکنند. در مقالهای جداگانه به بررسی کاربرد ورق سیاه پرداختهایم، با این حال، در اینجا هم برخی از آنها را مختصراً مرور میکنیم:
- صنعت خودروسازی؛ برای اجزاء و قطعات مختلف وسایل نقلیه
- صنعت ساخت و ساز؛ برای بخشهای پیشساخته و افزایش مقاومت سازه
- صنعت نفت؛ استخراج و انرژی
- ساخت تجهیزات کشاورزی
- ساخت راهآهن و قطارها
- ساخت لوازم خانگی، مبلمان منزل و دکوراسیون
- ساخت انواع تجهیزات صنعتی
- راهسازی و تجهیز راهها
روشهای تولید ورق سیاه
برای بررسی شیوه ساخت ورق فولادی سیاه در ابتدا لازم است به این نکته توجه داشته باشیم که این ورقها تنها با روش نورد گرم ساخته میشوند. با این حال، ایجاد برخی تغییرات کوچک در فرآیند ساخت این ورقهای فولادی باعث شکلگیری انواع ورق سیاه میشود و محصولاتی با ویژگیهایی کمی متفاوت را شاهد خواهیم بود. در مقالهای جداگانه به موضوع روش های تولید ورق سیاه خواهیم پرداخت، با این حال، برای آشنایی بیشتر با این روشهای مختلف و انواع آنها، خوب است آنها را کمی دستهبندی کنیم:
- بر اساس و شکل فروش: رول، شیت و فابریک
- بر اساس شیوه نورد: نورد پیوسته و نورد ناپیوسته
- بر اساس آلیاژها: دو نوع ورقهای سیاه و ورق آلیاژی
- بر اساس گرید: ورقهای از نوع آلیاژی به میزان ترکیبات عناصر و بهخصوص کربن به گریدهای مختلف تقسیم میشوند که معروفترین آنها ST37 و ST52 است.
یکی دیگر از روشهای پوششدهی و حفاظت از ورق سیاه، استفاده از روکشهای گالوانیزه است. در این روق، ورق را ابتدا به خوبی پرداخت و تمیز کرده و سپس آن را وارد فلز روی مذاب میکنند تا لایهای از روی آن را بپوشاند. این کار باعث ایجاد یک لایه محافظ در برابر عوامل خورنده و فرساینده خواهد شد. گالوانیزه کردن طبعاً باعث افزایش قیمت محصول نیز میشود. در مقاله بررسی قیمت ورق گالوانیزه و ورق سیاه این موضوع را بررسی کردهایم.
لیست کارخانههای برتر ورق سیاه ایران
ضمنا شما میتوانید نمودار قیمت ورق سیاه هر کارخانه را در سایت پیوان مشاهده نمایید. تنها کافیست روی آیکون زیر که در انتهای سمت چپ جداول قرار دارد؛ کلیک نمایید تا نمودار قیمت ورق سیاه کارخانههای مختلف را به تفکیک مشاهده نمایید.
جدول روش تولید ورق سیاه
روش تولید ورق سیاه | توضیحات |
---|---|
فروش | رول (ورق به صورت رول)، شیت (ورق به صورت شیت)، فابریک (ورق به صورت فابریک) |
شیوه نورد | نورد پیوسته (ماده نورده به صورت پیوسته از دمای بالا عبور میکند)، نورد ناپیوسته (ماده نورده به صورت ناپیوسته از دمای بالا عبور میکند) |
آلیاژها | ورقهای سیاه (از فولاد سیاه)، ورقهای آلیاژی (از فولاد آلیاژی) |
گرید | ورقهای گرید ST37 (با ترکیبات عناصر و بهخصوص کربن به گرید ST37 تقسیم میشوند)، ورقهای گرید ST52 (با ترکیبات عناصر و بهخصوص کربن به گرید ST52 تقسیم میشوند) |
پوششدهی | استفاده از روکشهای گالوانیزه (لایه محافظ در برابر خوردگی و فرسایش) |
روشهای پوشش دهی و حفاظت از ورق سیاه
تمام مزایا و کاربردهای این ورقهای فولادی تا زمانی قابلیت استفاده دارند که آسیبی به آنها نرسیده باشد. در صورت ایجاد زنگزدگی، خوردگی یا علائم این چنینی، استحکام ورقها کاهش پیدا خواهد کرد. بنابراین، روشهای پوشش دهی و حفاظت از ورق سیاه نقشی حیاتی را در افزایش طول عمر و عملکرد این محصولات ایفا میکنند. این روشها یک مانع در برابر خوردگی، سایش و سایر اشکال تخریب ایجاد میکنند، و با این کار طول عمر این ورقها را افزایش داده و باعث میشوند که آنها برای طیف گسترده ای از کاربرد ها مناسب باشند. تکنیک های محافظت موثر شامل استفاده از ضد زنگها و نگهداری ورقهای سیاه در محیطهای کنترل شده و توجه و نگهداری منظم آنها میشود. ضد زنگها از اکسیداسیون و تشکیل زنگ جلوگیری میکنند، در حالی که نگهداری و انبارداری مناسب، قرار گرفتن در معرض عوامل خورنده را به حداقل می رساند. بازبینی و مراقبت منظم همچنین به شناسایی و رسیدگی به هرگونه آسیب پذیری یا آسیب احتمالی به پوششهای محافظ کمک میکند.
ورق سیاه، روغنی، رنگی و گالوانیزه چه فرقی با هم دارند؟
تفاوت ورق سیاه و گالوانیزه یکی از موضوعاتی است که باید در مورد این ورق در نظر داشت. علیرغم استفاده از فولاد در ورق پایه هر دو آنها، این محصولات از لحاظ مقاومت در برابر خوردگی، ظاهر و کاربرد تفاوتهای عمدهای با یکدیگر دارند. ورق گالوانیزه مجهز به یک لایه پوشش از جنس فلز روی است که باعث افزایش مقاومت در برابر خوردگی و پیدا کردن ظاهری نقرهای و جذابتر میشود.
ورقهای رنگی یکی دیگر از محصولات پرکاربرد فولادی هستند. تفاوت ورق سیاه و روغنی گسترده بوده و شامل ظاهر، شکلپذیری، کارکرد و بهخصوص تولید میشود. در تولید ورقهای روغنی، پس از نورد گرم، آنها تحت فرآیند نورد سرد قرار میگیرند تا صافتر و نازکتر شوند. سپس برای بهبود کیفیت سطح، آنها را در روغن داغ فرو میبرند. این کار باعث ایجاد سطحی صاف و براق و قابلیت شکلپذیری بیشتر میشود.
مورد سوم ورقهای رنگی هستند. تفاوت ورق سیاه و ورق رنگی ناشی از تفاوت در فرآیند تولید است. این ورقها از طریق ایجاد پوششی از رنگ الکترواستاتیک یا پودری روی ورقهای گالوانیزه تولید میشوند. همین موضوع باعث ایجاد ظاهری رنگی و براق، مقاومت بیشتر در برابر خوردگی و تنوع در موارد استفاده میشود.
منظور از کونیک ورق چیست؟
کونیک ورق، فرآیندی است که در آن لبههای تیز و زاویهدار یک ورق سیاه به طور مورب برش داده شده و شکل منحنی پیدا میکنند. این کار میتواند با هدف افزایش ایمنی، زیبایی و استحکام ورق انجام شود تا ورقها برای استفاده در بخشها و صنایع مختلف مناسب شوند. کردن ورق، ممکن است از ابزارهای لیزری یا انواع پرس استفاده شود. انتخاب نوع، روش و زاویه کونیک هم به عواملی مثل نوع ورق، ضخامت، کاربرد و نیازهای زیباییشناختی بستگی دارد. در مقالهی کونیک ورق چیست بیشتر در این باره صحبت کردهایم.
جمع بندی مقاله ورق سیاه چیست
در این مقاله به معرفی یکی از مهمترین محصولات صنعت فولاد پرداختیم. ورق فولادی سیاه هم به صورت مستقیم در بخشها و صنایع مختلفی استفاده میشود، هم محصولات مختلفی از آن ساخته شده و سپس آن محصولات و ابزارها در صنایع به کار میروند. این موارد باعث شده تا این روقها عمدهترین محصولات کارخانجات بزرگ فولاد باشند. در ادامه به بررسی ویژگیهای این کلافهای فولادی، انواع آنها، روشهای ساخت، روشهای نگهداری و … پرداختیم و اطلاعاتمان در مورد آنها را افزایش دادیم. برای استعلام جدیدترین قیمتها یا خرید ورق سیاه میتوانید با کارشناسان فروش مجموعه پیوان در ارتباط باشید.
فایل PDF استانداردهای ورق فلزی