نبشی، قطعه‌ای فولادی به شکل L است که اهمیت بسیار زیادی در بخش‌های مختلف صنعت ساخت‌وساز دارد. کاربرد اصلی این قطعه، ایجاد تکیه‌گاه، پایداری و استحکام سازه‌ای مورد نیاز در پروژه‌های مختلف است. نبشی‌ها انواع مختلفی دارند که در این میان، نبشی پرسی و فابریک، دو نوع از مهم‌ترین نبشی‌ها هستند. آشنایی با ماهیت و تفاوت‌های موجود میان این دو نوع محصول فولادی، برای تصمیم‌گیری و انتخاب بین آن‌ها بسیار ضروری است. در همین راستا، در این مقاله از پیوان به بررسی نبشی‌ها به‌صورت کلی و تفاوت بین نبشی پرسی و فابریک به صورت جزء می‌پردازیم.
نبشی چیست؟
برای شروع، بیایید به این سوال پاسخ دهیم که نبشی چیست ؟ نبشی قطعه‌ای فلزی است که به شکل L ساخته شده (مانند شکل بالا) و شامل ۲ ضلع میشود که با زاویه ۹۰ درجه در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند. نبشی‌ها معمولا از جنس فولاد، آلومینیوم یا استیل ضدزنگ ساخته میشوند. البته، انتخاب متریال به کاربرد مورد نظر، شرایط محیطی و میزان استحکام مورد نیاز بستگی دارد. نبشی‌ها نقش اساسی در تأمین تکیه‌گاه سازه‌ای در ساخت‌و‌سازهای مختلف داشته و باعث ایجاد استحکام و دوام میشوند. به‌صورت کلی، انواع نبشی بر اساس روش تولید به ۲ دسته تقسیم میشوند: نبشی پرسی و فابریک. در بخش‌های بعدی به تفصیل در مورد آن‌ها بحث خواهیم کرد.
بررسی ویژگی‌های کلی نبشی
نبشی‌ها در ابعاد و ضخامت‌های گوناگون تولید میشوند تا نیازهای مختلف سازهها را پاسخگو باشند. طول هر ضلع نبشی می‌تواند از چند سانتی‌متر تا چند متر متغیر باشد. از مهم‌ترین ویژگی‌های نبشی می‌توان به تحمل وزن زیاد و قابل توجه، مقاومت در برابر خم شدن و تغییر شکل و همچنین چند منظوره بودن کاربردهای آن‌ها اشاره کرد. همان‌طور که گفتیم، از نبشی‌ها برای تقویت و به‌عنوان تکیه‌گاه سازه‌ای و اسکلت اولیه در پروژه‌های ساختمانی استفاده میشود.
کاربردهای نبشی در ساختمان‌سازی
در ساختمان‌سازی، از نبشی برای برپایی اسکلت اصلی ساختمان استفاده میشود. این قطعه با تقویت دیوارها، کف و سقف، باعث پایداری و استحکام بیشتر سازه میشود. همچنین، از نبشی در ساخت پل‌ها، برج‌ها و سایر سازه‌های بزرگی که نیاز به تحمل بار زیادی دارند نیز استفاده میشود. برای مثال، در ساختمان‌های بلند و برج‌ها، نبشی‌ها ممکن است نقش مهمی در اتصال تیرها و ستون‌ها به یکدیگر و تقویت آن‌ها ایفا کنند.
کاربردهای نبشی در صنعت
نبشی در بخش تولید و صنعت هم کاربرد فراوانی دارد. در ساخت ماشین‌آلات و تجهیزات، از این قطعه برای افزایش استحکام و تضمین عملکرد استفاده میشود. در سازه‌های صنعتی، نبشی برای ساخت اسکلت سیستم‌های انبارداری، تسمه نقاله، نبشی کشی ساختمان، و سایر موارد پرمصرف به کار می‌رود. مقاومت بالای نبشی در برابر فشار و ضربه، این قطعه فولادی را به گزینه‌ای ایده‌آل برای پشتیبانی از ماشین‌آلات سنگین و تاسیسات صنعتی تبدیل کرده است.
حال این سوال ایجاد میشود که نبشی کشی چیست؟ نبشی کشی فرایندی در ساخت‌وساز است که در آن از نبشی‌ها برای ایجاد قاب‌ها، تقویت سازهها و فراهم کردن پشتیبانی ساختاری و با هدف افزایش استحکام و پایداری ساختمان استفاده میشود. در طی نبشی کشی، نبشی‌های عموماً فولادی را در نقاط مختلف ساختمان، مثل دیوارها، ستون‌ها و سقف‌ها نصب می‌کنند تا از این طریق به توزیع یکنواخت بارها و مقاومت در برابر نیروهای جانبی کمک شود.
کاربردهای دیگر نبشی
کاربرد نبشی ها تنها محدود به ساخت‌وساز یا صنعت نمی‌شود، بلکه از آن‌ها در وسایل روزمره و برخی پروژه‌های خاص نیز ممکن است استفاده شود. این قطعه در طراحی مبلمان، قفسه‌بندی و حتی آثار هنری استفاده میشود. ماهیت چند کاربردی و چندکارکردی نبشی، آن را به انتخابی محبوب برای هرگونه پروژه‌ای تبدیل کرده است که به تکیه‌گاه محکم و قابل اعتمادی نیاز دارند. برای مثال، در بحث ساخت‌وساز و کارهای شخصی (DIY)، از نبشی برای ساخت مبلمان، تقویت قفسه‌ها و ساخت سازه‌های باغی استفاده میشود.
نبشی پرسی چیست؟
نبشی پرسی از طریق فرایند پرس، یعنی همان روش نورد سرد تولید میشود. در این روش، ورق‌های فلزی مسطح ابتدا برش داده شده و به ابعاد مورد نظر می‌رسند. سپس، آن‌ها وارد دستگاه خم شده و دستگاه ورق را با زاویه مورد نظر که معمولاً ۹۰ درجه و به شکل L است، خم میکند. این روش بسیار کارآمد بوده با استفاده از آن می‌توانیم به تولید انبوه نبشی با ابعاد و شکل یکسان بپردازیم. کنترل دقیق زاویه خم در این فرایند ضروری است تا اطمینان حاصل شود که هر نبشی با تلرانس‌های تعیین‌شده مطابقت دارد.
مراحل ساخت نبشی پرسی
- آماده‌سازی مواد: در اولین مرحله، ورق فلزی بر اساس ضخامت و ابعاد مورد نیاز برش داده میشود.
- پرس: ورق برش‌خورده داخل دستگاه خم قرار می‌گیرد و با استفاده از نیروی هیدرولیکی یا مکانیکی، با زاویه دلخواه خم میشود.
- کنترل کیفیت: در آخرین مرحله، دقت ابعاد و زاویه خم هر نبشی برای اطمینان از کیفیت و یکنواختی محصول نهایی بررسی میشود.
جنس نبشی پرسی چیست؟
نبشی پرسی معمولاً از فولاد ساخته میشود تا استحکام و دوام فوق‌العاده‌ای داشته باشد. با توجه به نیاز پروژه، می‌توان از متریال‌های دیگری مانند آلومینیوم و استیل ضدزنگ هم استفاده کرد. با این حال، به دلیل استحکام کششی بالا و مقاومت در برابر تغییر شکل، فولاد عموماً به سایر جنس‌ها و متریال‌ها ترجیح داده میشود.
بررسی ویژگی‌های نبشی پرسی
نبشی پرسی عموماً به واسطه ابعاد دقیق و یکنواختی خود شناخته میشود. همان‌طور که بیان شد، این قطعه معمولاً از فولاد ساخته میشود که استحکام و دوام فوق‌العاده‌ای دارد. فرایند پرس، تلرانس‌های کوچک و دقت تولید بسیار بالایی را تضمین میکند و به همین دلیل، نبشی پرسی برای کاربردهایی که دقت بالا اهمیت دارد، ایده‌آل است. از لحاظ ابعاد، محدودیت خاصی در این مقطع فولادی نداریم و آن‌ها را می‌توان از اندازه‌های کوچک برای سازه‌های کوچک، تا ابعاد بزرگ برای کاربردهای سنگین سفارش داد. از لحاظ وزن، وزن نبشی پرسی بسته به جنس و متریال مورد استفاده خواهد بود. برای مثال، وزن نمونه‌های آلومینیومی طبعاً سبک‌تر از نمونه‌های فولادی خواهد بود.
جدول اطلاعات نبشی پرسی
| موضوع | توضیحات |
| فرایند تولید | نورد سرد و پرس |
| مراحل ساخت | شامل آماده‌سازی مواد، پرس و خم کردن ورق‌ها، و کنترل کیفیت میشود. |
| جنس مواد | معمولاً از فولاد، همچنین آلومینیوم و استیل ضدزنگ برای موارد خاص استفاده میشود. |
| ویژگی‌ها | ابعاد دقیق و یکنواخت، استحکام و دوام فوق‌العاده، تلرانس‌های کوچک و دقت تولید بالا |
| مزایا | امکان تولید انبوه با ابعاد و شکل یکسان، دقت بالا در زاویه خم، مناسب برای کاربردهایی که دقت بالا اهمیت دارد |
| کاربردها | سازه‌های کوچک و بزرگ، پروژه‌های ساختمانی، صنایع خودروسازی، صنایع کشتی‌سازی، پروژه‌های صنعتی |
| وزن | بسته به جنس و متریال مورد استفاده متفاوت است؛ وزن نمونه‌های آلومینیومی سبک‌تر از نمونه‌های فولادی خواهد بود |
| کنترل کیفیت | بررسی ابعاد و زاویه خم هر نبشی برای اطمینان از مطابقت با تلرانس‌های تعیین‌شده |
| اندازه‌ها | متنوع و بسته به نیاز مشتری، از اندازه‌های کوچک برای سازه‌های کوچک تا ابعاد بزرگ برای کاربردهای سنگین |
| متریال | فولاد برای استحکام بالا، آلومینیوم برای وزن سبک و مقاومت در برابر خوردگی، استیل ضدزنگ برای مقاومت در برابر زنگ‌زدگی. |
نبشی فابریک چیست؟
برخلاف نبشی پرسی که محصول فرایند نورد سرد و پر‌س‌کاری بود، نبشی فابریک با استفاده از نورد گرم تولید میشود. در این روش، شمش‌های فولادی ابتدا بسیار گداخته و ذوب میشوند، سپس آن‌ها را به غلطک‌های مخصوص وارد کرده و شکل نبشی‌های مورد نظر را پیدا می‌کنند. بنابراین، از آنجایی که محصول خروجیِ این فرآیند، همین نبشی‌های مورد نظر است و دیگر فرآیندهای ثانویه (مثل پرس) روی آن‌ها انجام نمی‌شود، به آن فابریک می‌گوییم.
مراحل ساخت نبشی فابریک
- گرمایش: قطعات اولیه فولادی در کوره‌هایی با دماهای حتی بالاتر از ۱۰۰۰ درجه سانتی‌گراد، تا رسیدن به حالت خمیری گرم میشوند.
- نورد: قطعات گداخته شده از میان مجموعه‌‌ای از غلتک‌‌ها عبور داده شده و به تدریج فولاد را به شکل زاویه‌دار مورد نظر در می‌آورند.
- سرد کردن: نبشی‌های تازه شکل گرفته به طور کنترل شده سرد میشوند، به نحوی که شکل و خواص خود را حفظ کنند.
- کنترل کیفیت: محصولات نهایی برای اطمینان از مطابقت با مشخصات مورد نیاز از نظر ابعاد، زاویه و استحکام سازه‌ای، مورد بررسی قرار می‌گیرند.
مواد استفاده شده و جنس نبشی فابریک
نبشی‌های فابریک به‌طور کلی از فولاد کربنی با کیفیت بالا ساخته میشوند که به‌دلیل خواص مکانیکی عالی و دوام شناخته شده هستند. فرآیند نورد گرم باعث افزایش استحکام و شکلپذیری فولاد میشود و آن را برای کاربردهای سازه‌ای سخت مناسب میکند.
اصلی‌ترین ویژگی‌های نبشی فابریک
- استحکام و انعطاف‌پذیری بالا: فرآیند نورد گرم ساختار کریستالی فولاد را متراکم کرده و در نتیجه خواص مکانیکی آن بهبود پیدا میکند.
- ابعاد بزرگتر: نبشی‌های فابریک به‌طور معمول در اندازه‌های بزرگتر و ضخامت بیشتری نسبت به نبشی‌های پرسی در دسترس هستند و همین موضوع یکی از دلایلی است که آن‌ها برای کاربردهای سنگین ایده‌آل هستند.
- ظاهر زیبا: سطح صاف و یکنواخت نبشی‌های فابریک باعث میشود آن‌ها از نظر زیبایی برای عناصر سازه‌ای در معرض دید نیز مناسب باشند.
جدول اطلاعات نبشی فابریک
| موضوع | توضیحات |
| فرایند تولید | نورد گرم |
| مراحل ساخت | شامل گرم کردن فولاد تا حالت خمیری، نورد کردن، سرد کردن کنترل شده و کنترل کیفیت میشود. |
| جنس مواد | فولاد کربنی با کیفیت بالا |
| ویژگی‌ها | استحکام و انعطاف‌پذیری بالا، ابعاد بزرگتر، ظاهر زیبا |
| مزایا | افزایش استحکام و شکلپذیری فولاد، مناسب برای کاربردهای سازه‌ای سنگین، سطح صاف و یکنواخت |
| کاربردها | سازه‌های بزرگ و سنگین، پروژه‌های ساختمانی و صنعتی، عناصر سازه‌ای در معرض دید |
| وزن | بسته به ابعاد و ضخامت، معمولاً سنگین‌تر از نبشی‌های پرسی |
| کنترل کیفیت | بررسی دقیق ابعاد، زاویه و استحکام سازه‌ای |
| اندازه‌ها | معمولاً در اندازه‌های بزرگتر و ضخامت بیشتر نسبت به نبشی‌های پرسی |
| متریال | فولاد کربنی: خواص مکانیکی عالی و دوام بالا |
بررسی تفاوت‌های نبشی پرسی با نبشی فابریک
انتخاب بین نبشی پرسی و فابریک به نیازهای خاص پروژه شما بستگی دارد. با این‌حال، برای آشنایی بیشتر با تفاوت‌های موجود، در این بخش به بررسی مزایا و معایب هر کدام از آن‌ها می‌پردازیم.
تفاوت در روش ساخت
مهم‌ترین تفاوت نبشی پرسی و فابریک در روش ساخت آن‌ها است. نبشی پرسی با استفاده از دستگاه خمکاری (پرس) ساخته میشود که ورقه فلزی را خم کرده و شکل می‌دهد. این روش سریع و بهینه بوده و باعث تولید محصولاتی یکدست و یکنواخت میشود. در مقابل، نبشی فابریک بر اساس فرآیند نورد گرم تولید شده و پردازش اضافه‌ای ندارد.
تفاوت در استحکام و انعطاف‌پذیری
نبشی‌های پرسی به دلیل ماهیت فرآیند پرس، عموماً نسبت به نوع فابریک، استحکام کمتری دارند. نبشی پرسی به دلیل دقت و یکنواختی بالا، برای کاربردهایی مناسب است که نیازمند ابعاد دقیق هستند. تولید این نوع نبشی معمولا ارزان‌تر بوده و در اندازه‌های استاندارد به‌راحتی در بازار در دسترس هستند. با این‌حال، نبشی فابریک استحکام بیشتری دارد. این نوع نبشی را می‌توان بر اساس نیازهای خاص پروژه تغییر داد و برای کاربردهای سنگین و پروژه‌هایی که نیازمند شکل و اندازه منحصربه‌فرد هستند، مناسب است.
هزینه و در دسترس بودن
هزینه یکی دیگر از تفاوت‌های قابل توجه بین دو نوع نبشی است. نبشی‌های پرسی به دلیل کارآمدتر بودن فرایند تولیدشان، معمولاً از نظر اقتصادی به صرفه‌تر هستند. آن‌ها در اندازه‌های استاندارد به وفور یافت میشوند و می‌توان آن‌ها را به مقدار زیاد تولید کرد. بنابراین، آن‌ها برای پروژه‌هایی با الزامات استاندارد معمولی و بودجه محدود ایده‌آل هستند. از سوی دیگر، فرآیند تولید نبشی‌های فابریک پرکار و گران‌تر است و در نتیجه قیمت نهایی آن‌ها نیز بیشتر خواهد بود. با این‌حال، انعطاف‌پذیری در تولید آن‌ها بیشتر است و می‌توان آن‌ها را بر اساس نیازهای خاص تنظیم کرد.
مهم‌ترین عوامل در قیمت نبشی‌ها
چندین عامل بر قیمت نبشی تاثیر می‌گذارند. عواملی مثل هزینه مواد اولیه، پیچیدگی ساخت و تقاضای بازار را باید جزو اصلی‌ترین موارد بدانیم. به‌عنوان مثال، قیمت فولاد می‌تواند بر اساس شرایط بازارهای جهانی نوسان داشته باشد و این عامل هم بر قیمت نهایی نبشی تاثیر می‌گذارد. پیچیدگی فرآیند ساخت نیز نقش مهمی ایفا میکند؛ نبشی‌های فابریک شده که نیاز به نیروی کار و تخصص بیشتری دارند، عموماً گران‌تر از نبشی‌های پرسی هستند. در بخش قبل در مورد علت گران‌تر بودن نبشی‌های فابریک صحبت کرده بودیم. بنابراین، عوامل موثر بر قیمت نبشی را می‌توان در سه عامل زیر خلاصه کرد:
1- هزینه مواد: نوع ماده استفاده شده تاثیر قابل توجهی بر قیمت دارد. فولاد به‌طور کلی نسبت به فولاد ضد زنگ یا آلومینیوم ارزان‌تر است، اما قیمت‌ها می‌توانند بر اساس کیفیت و شرایط بازار متفاوت باشند.
2- پیچیدگی ساخت: قیمت نبشی پرسی، به‌دلیل فرآیند ساده‌ای که دارند، معمولاً ارزان‌تر است. نبشی‌های فابریک به زمان، نیروی کار و تجهیزات تخصصی بیشتری نیاز دارند که منجر به افزایش هزینه تولید میشود.
3- تقاضای بازار: تقاضای زیاد برای انواع خاصی از نبشی‌ها می‌تواند قیمت‌ها را بالا ببرد. روند بازار و وضعیت کلی اقتصاد نیز در تعیین قیمت‌ها نقش دارند.
جدول بررسی تفاوت‌های نبشی پرسی با نبشی فابریک
| موضوع | نبشی پرسی | نبشی فابریک |
| روش ساخت | نورد سرد و پرس | نورد گرم |
| مراحل ساخت |
|
|
| جنس مواد | فولاد، آلومینیوم، استیل ضدزنگ | فولاد کربنی با کیفیت بالا |
| ویژگی‌ها | ابعاد دقیق و یکنواخت، استحکام و دوام نسبتاً کمتر، تولید انبوه | استحکام و انعطاف‌پذیری بالا، ابعاد بزرگتر، ظاهر زیبا |
| مزایا | دقت و یکنواختی بالا، هزینه کمتر، تولید سریع و انبوه | استحکام بالا، مناسب برای کاربردهای سنگین، ظاهر زیبا و سطح صاف |
| معایب | استحکام کمتر نسبت به نبشی فابریک، مناسب نبودن برای کاربردهای سنگین | هزینه تولید بیشتر، پیچیدگی بیشتر در تولید |
| کاربردها | سازه‌های کوچک و متوسط، پروژه‌های با دقت بالا و بودجه محدود | سازه‌های بزرگ و سنگین، پروژه‌های ساختمانی و صنعتی، عناصر سازه‌ای در معرض دید |
| هزینه | به صرفه‌تر به دلیل فرآیند تولید کارآمدتر | گران‌تر به دلیل فرآیند تولید پیچیده‌تر |
| در دسترس بودن | به وفور در اندازه‌های استاندارد یافت میشود | در اندازه‌های بزرگتر و ضخامت بیشتر موجود است |
| انعطاف‌پذیری در تولید | کمتر، تولید در اندازه‌ها و شکل‌های استاندارد | بیشتر، قابلیت تولید بر اساس نیازهای خاص پروژه |
| وزن | بسته به جنس و ابعاد، معمولاً سبک‌تر | بسته به ابعاد و ضخامت، معمولاً سنگین‌تر |
| عوامل تاثیرگذار بر قیمت |
|
|
نتیجه‌گیری
نبشی‌های پرسی و فابریک، هرکدام ویژگی‌های خاص و موارد استفاده به‌خصوص خود را دارند. نمونه‌های پرسی عموماً با اندازه‌های دقیق تولید شده، قیمت مناسبی داشته و برای کاربردها و استفاده‌های معمولی مناسب هستند. در سوی دیگر، نبشی‌های فابریک قرار دارند که امکان شخصی‌سازی بیشتری برای آن‌ها فراهم است، استحکام بالایی داشته و برای پروژه‌های تخصصی و سنگین مناسب هستند. در این مقاله به صورت کامل و تخصصی به بررسی نبشی پرسی و فابریک، تفاوت‌ها، ویژگی‌ها و موارد استفاده هرکدام از آن‌ها پرداختیم. با آگاهی از این تفاوت‌ها، شما می‌توانید انتخابی آگاهانه داشته و بهترین تصمیم را برای خرید این مقاطع فولادی اتخاذ کنید.
